Figura e Idriz Ajetit është gurthemeli mbi të cilin u ndërtua shkenca e gjuhës shqipe në Kosovë. Ai ishte gjuhëtari që e lidhi traditën me shkencën moderne, profesori që edukoi breza të tërë, dhe akademiku që me vizionin e tij ngriti institucionet më të rëndësishme të jetës shkencore e kombëtare.
Lindi në Tupallë të Medvegjës, më 26 qershor 1917. Shkollën fillore e kreu në Siarinë, gjimnazin në Shkup dhe studimet universitare në Zagreb e Beograd, ku mbrojti doktoratën më 1958 me një studim themelor mbi të folmen gege të Zarës. Prej gjimnazit të Prishtinës e deri në Universitetin e Prishtinës, ku arriti profesor ordinar, ai u bë shtylla kryesore e arsimit të lartë në gjuhësi. Shërbeu si dekan, rektor, drejtor i Institutit Albanologjik dhe kryetar i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës.
Kontributi i tij shkencor është i gjerë: dialektologjia, historia e gjuhës shqipe, marrëdhëniet shqiptaro-sllave, studimet mbi tekstet e vjetra shqipe. Si një nga nismëtarët kryesorë të njësimit të gjuhës letrare shqipe, ai luajti rol vendimtar në konsolidimin e drejtshkrimit dhe në themelimin e organeve shkencore si revista “Gjurmime albanologjike” dhe Seminari Ndërkombëtar i Gjuhës dhe Kulturës Shqiptare.
Në veprën e tij përmenden tituj themelorë si Hymje në historinë e gjuhës shqipe (1963), Historia e gjuhës shqipe (1969), Studime gjuhësore në fushë të shqipes (I–IV, 1982–1989), Shqiptarët dhe gjuha e tyre (1994) dhe seritë Vepra (1997–2002). Për meritat e tij u nderua me çmime e dekorata të shumta, duke mbetur gjithnjë në shërbim të shkencës dhe kombit.
Idriz Ajeti nuk ishte vetëm një studiues i gjuhës – ai ishte vetë zëri i saj i gjallë, që u shndërrua në institucion. Emri i tij do të mbetet përherë sinonim i dijes, i përkushtimit dhe i përpjekjes së palodhur për ta ngritur shqipen dhe shqiptarët në lartësinë që meritojnë.
Punim i shkruar nga shkrimtari i shumë veprave të botuara, opinionist dhe autor i dy katalogëve mbi veshjen tradicionale të Medvegjës, si dhe i librave “Shqiptarët e Medvegjës nëpër shekuj” – vëllimi 1 dhe 2, Rrahman Hyseni
